context da la pagina
Accent tematic «federalissem e dretgs umans»
En ils sistem federativ da la Svizra portan ils chantuns e las vischnancas ina responsabladad centrala per la realisaziun dals dretgs umans. Co reussescha la transmissiun dals dretgs umans en il context local? Tge rolla han las vischnancas ed ils chantuns tar l’ulteriur svilup da la protecziun dals dretgs umans naziunala ed internaziunala.? Garantescha u impedescha il federalissem la realisaziun dals dretgs umans? Cun l’accent tematic «federalissem e dretgs umasn» tschertga la ISDU respostas a questas dumondas.
La realisaziun e l’ulteriur svilup dals dretgs umans al nivel local
Per che dretgs umans possian daventar effizients, sto lur realisaziun succeder al nivel local. Il federalissem furnescha las premissas instituziunalas per quai, cun quai ch’el surdat als chantuns ed a las vischnancas cumpetenzas extendidads en secturs relevants per ils dretgs umans.
Il federalissem pussibilitescha al medem temp als chantuns ed a las vischnancas da sviluppar vinavant normas dals dretgs umans e da las adattar a las novas sfidas sco la midada dal clima, la digitalisaziun u la politica da vegliadetgna. A la fin han era las structuras intermediaras sco las conferenzas interchantunalas ina rolla centrala en l’architectura federativa dals dretgs umans, cun pudair promover process d’armonisaziun tar la realisaziun e tar l’ulteriur svilup dals dretgs umans.
Translaziun e surveglianza
Las normas universalas dals dretgs umans ston vegnir «translatadas» en contexts locals. Questa translaziun, adattaziun e francada prestan actur:as – parlaments, administraziuns, organisaziuns da la societad civila – en 26 chantuns e passa 2000 vischnancas politicas da la Svizra.
Bunamain mintga di vegnan deliberadas leschas, ordinaziuns, directivas e manuals en il sectur dals dretgs umans. Pensain per exempel ad in urden da scola communal che reglescha co che uffants cun impediments fisics pon participar als champs da classa u a manuals per policist:as per quai che pertutga il tractament dad unfrendas da violenza a chasa.
La Confederaziun è obligada da survegliar la realisaziun dals dretgs umans en l’entira Svizra. Questa surveglianza succeda per gronda part cun directivas, rapports u manuals preventivs.
Sfidas e schanzas dal federalissem
Schebain ch’ils chantuns han grondas libertads d’agir, mancan prescripziuns obligantas per l’armonisaziun e per la coordinaziun centrala. Differenzas tar la voluntad politica, tar resursas e capacitads administrativas chaschunan inegualitads tar la protecziun dals dretgs umans tranter il chantuns. Cumissiuns da contract da la ONU han inditgà pliras giadas ch’il federalissem svizzer possia render pli difficil ina realisaziun unitara dad obligaziuns en il sectur dals dretgs umans. Ellas pretendan dapli coordinaziun e surveglianza.
In tema per la ISDU
Per la ISDU munta l’effect tant promovent sco retegnent dal federalissem per la protecziun dals dretgs umans in punct da partenza central. Sin quest fundament examinescha ella l’efficacitad dal sistem da protecziun sco era dumondas da la responsabladad, da la coordinaziun e da las praticas da realisaziun.
L’accent tematic «federalissem e dretgs umans» examinescha co che process da “translaziun” tranter dretg internaziunal e la pratica chantunala pon vegnir realisads, tge mecanissems instituziunals da la coordinaziun ed armonisaziun ch’i dat e co che structuras federalisticas pon contribuir ad in rinforzament da la protecziun dals dretgs umans.
